فهرست مطالب
افتادگی پلک چشم یا پتوز (Ptosis) یک عارضه در پلک بالایی است که در آن پلک فوقانی به طور غیرطبیعی دچار افتادگی می شود و بخشی از عنبیه چشم را می‌پوشاند. این وضعیت می‌تواند باعث کاهش دید، خستگی چشم، سردرد و درد در ناحیه اطراف چشم شود. افتادگی پلک به دو صورت مادرزادی و اکتسابی می باشد؛ افتادگی پلک مادرزادی، در بدو تولد یا در سال اول زندگی ایجاد می شود و می تواند باعث مشکلات بینایی، زیبایی و یا مشکلات سلامتی دیگر شود.
علائم افتادگی پلک مادرزادی چیست؟
همانگونه که بیان کردیم، علامت اصلی افتادگی پلک مادرزادی این است که پلک بالایی یک یا هر دو چشم پایین‌تر از حد معمول قرار می‌گیرد؛ در موارد شدید، افتادگی پلک می تواند تا حدی باشد که بخش قابل توجهی از مردمک چشم را بپوشاند. سایر علائم افتادگی پلک مادرزادی عبارتند از:
- خستگی چشم
- سوزش چشم
- سردرد و سرگیجه
- دوبینی، دوربینی یا نزدیک بینی
- انحراف چشم
- تاری دید یا دید ناواضح
- عدم تقارن پلک ها
- کاهش میدان دید کودک و عقب نگه داشتن سر برای دید بهتر
علت افتادگی پلک مادرزادی چیست؟
در بزرگسالانی که دچار افتادگی پلک می‌شوند معمولاً دلایلی چون افزایش سن و پیری سلول های پلکی و عضلانی، بیماری‌های مرتبط با عضلات و یا بیماری‌های عصبی عامل افتادگی پلک می باشند. معمولاً افتادگی پلک مادرزادی به دلیل رشد ناقص عضله لواتور پلک (Levator muscle) ایجاد می شود؛ این عضله وظیفه بالا نگه داشتن پلک بالایی را برعهده دارد. عوامل دیگری که می توانند باعث افتادگی پلک مادرزادی شوند عبارتند از: اختلالات ژنتیکی، آسیب به چشم در هنگام تولد و بیماری های مادرزادی چشم.
پزشک متخصص معمولاً با معاینه چشم نوزاد می تواند افتادگی پلک را تشخیص دهد ولی در برخی موارد، ممکن است تصویربرداری از چشم و یا آزمایش های دیگری را نیز برای بررسی علت افتادگی پلک تجویز کند.
درمان افتادگی پلک مادرزادی
در موارد خفیف افتادگی پلک مادرزادی، ممکن است نیازی به جراحی نباشد و کودک باید معاینه چشم منظمی داشته باشد تا مشکلاتی مانند تنبلی چشم ایجاد نشود. با این حال، در موارد شدید، به دلیل اینکه احتمال ایجاد تنبلی چشم بالا است لازم است تا این جراحی در سریع‌ترین زمان انجام شود. تشخیص لزوم انجام جراحی برای درمان افتادگی پلک، بر اساس عواملی مانند سن کودک، درگیری یک یا هر دو پلک و شدت پتوز صورت می‌گیرد. جراحی افتادگی پلک مادرزادی معمولاً در سنین 6 تا 12 ماهگی انجام می شود. در صورتی که افتادگی پلک تداخلی با بینایی کودک ایجاد نکند، جراحی می‌تواند تا 3 یا 4 سالگی کودک به تعویق بیفتد و در مواردی که افتادگی پلک، مشکلات بینایی را برای فرد ایجاد نکند، بهتر است تا هجده سالگی صبر کرد و سپس جراحی انجام شود. جراحی پلک یا بلفاروپلاستی باعث بهبود کیفیت دید، جلوگیری از بروز تنبلی چشم، انحراف چشم و یا آستیگماتیسم می گردد.
پیشگیری از افتادگی پلک مادرزادی
به طور کلی راهکاری برای پیشگیری از افتادگی پلک مادرزادی و اکتسابی وجود ندارد و می توان گفت تا کنون هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از افتادگی پلک مادرزادی ارائه نشده است. با این حال، اگر در خانواده شما سابقه افتادگی پلک مادرزادی وجود دارد، بهتر است در دوران بارداری تحت نظر پزشک متخصص باشید.
برای درمان افتادگی پلک چشم چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر افتادگی پلک چشم باعث کاهش دید یا سایر مشکلات بینایی شود، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر تصور می‌کنید یک چشم کودک شما کوچکتر از دیگری است و یا فرزند شما، علائم افتادگی پلک که در بخش های قبل شرح دادیم را دارد، باید توسط متخصص اطفال و یا چشم پزشک معاینه شود؛ افتادگی پلک چشم می‌تواند باعث بروز بیماری های جدی در کودک شود؛ بنابراین، مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان مناسب ضروری است.